Regulacje prawne dotyczące zasad wykonywania poszczególnych obowiązków zawodowych pojawiają się w niemal każdej branży. Niestety, powstanie takich norm często jest pokłosiem sytuacji, które doprowadziły do mniej lub bardziej poważnych wypadków. Aby więc przeciwdziałać takim zdarzeniom, urzędnicy wprowadzają pewne normy określające sposób wykonywania poszczególnych czynności. Świetnym przykładem jest tutaj praca kierowców zawodowych. Takie osoby są siłą rzeczy narażone na wyższy poziom ryzyka zawodowego, a ponadto ich praca jest bardzo odpowiedzialna. Dlatego kierowcy oraz ich pracodawcy są zobowiązani do przestrzegania określonych regulacji. Zatem jakie zasady obowiązują kierowców w 2025 roku i co grozi za nieprzestrzeganie takich przepisów?
Obowiązki kierowcy zawodowego – kursy, badania i psychotesty
Zacznijmy od tego, że droga do zostania kierowcą zawodowym jest bardziej zawiła. Jako przykład może posłużyć tutaj sam schemat zdobywania uprawnień. Kiedy ktoś chce wyrobić prawo jazdy kategorii B, musi przejść jedynie przez podstawowe badania lekarskie. Jednak w przypadku kierowców zawodowych wykaz obowiązkowych badań staje się znacznie bardziej rozbudowany.
Co więcej, nie chodzi tutaj tylko o badania diagnostyczne. Obecne przepisy nakładają bowiem na kierowców obowiązek przejścia przez tzw. psychotesty. Są to specjalistyczne badania, które mają na celu sprawdzenie funkcjonowania układu nerwowego oraz kontrolę stanu psychicznego kierowcy. Pozytywny wynik psychotestów jest niezbędny, aby móc kontynuować kurs kierowcy zawodowego.
Trzeba również pamiętać, że obecnie większość firm zatrudnia kierowców posiadających prawo jazdy C+E. Aby je uzyskać, kierowca musi najpierw ukończyć kompleksowe szkolenie, a następnie zdać egzaminy na aż dwie kategorie pojazdów.
Jednak nawet pozytywne przejście takich egzaminów nie kończy jeszcze procedury. Każdy kierowca musi później uzyskać także dodatkowy dokument, czyli Świadectwo Kwalifikacji Zawodowej. Można je otrzymać po przejściu tzw. kwalifikacji wstępnej, a to z kolei oznacza dodatkowe szkolenia oraz wydatki.
Jakie są najważniejsze przepisy regulujące pracę kierowców zawodowych?
Jednym z najważniejszych aktów prawnych w przypadku tego zagadnienia jest rozporządzenie WE 561/2006. Uchwalono je kilka lat po tym, kiedy kilka nowych państw oficjalnie dołączyło do struktur unijnych. To z kolei ma duże znaczenie, bo takie rozporządzenia automatycznie zaczynają obowiązywać we wszystkich krajach członkowskich wspólnoty.
Co więcej, rozporządzenie WE 561/2006 zawierało szereg ważnych norm, które do dzisiaj obowiązują w branży transportowej. Oto kilka najważniejszych przepisów zawartych w treści tego aktu:
- Kierowca w ciągu jednej doby może prowadzić pojazd maksymalnie przez 9 godzin. Tylko dwa razy w tygodniu limit ten można zwiększyć do 10 godzin dziennie.
- W skali tygodnia kierowca nie może prowadzić pojazdu dłużej niż przez 56 godzin. To w przeliczeniu daje dokładnie 8 godzin dziennie.
- Jeżeli kierowca pracuje przez dwa tygodnie z rzędu, nie może w tym okresie przekroczyć łącznego czasu pracy wynoszącego 90 godzin.
- Na każde 4,5 godziny pracy kierowcy powinna przypadać przerwa o długości co najmniej 45 minut.
- Minimalny dzienny okres odpoczynku kierowcy nie może być krótszy niż 11 godzin. Tylko w nielicznych przypadkach okres ten można skrócić do 9 godzin.
- Regularny tygodniowy okres odpoczynku kierowcy musi trwać przez przynajmniej 45 godzin. Natomiast skrócony tygodniowy okres odpoczynku musi wynieść minimum 24 godziny.
Tutaj warto pamiętać, że opisane normy dotyczą stricte prowadzenia pojazdów. To dlatego czasami w przepisach możemy znaleźć pewne nieścisłości. Przykładowo, maksymalny tygodniowy czas jazdy wynosi w przypadku kierowców 56 godzin, ale maksymalny czas pracy to już 60 godzin. Dlatego w teorii kierowca może przez 4 pozostałe godziny wykonywać inne obowiązki służbowe. Nie może jednak spędzić tego czasu za kółkiem.W tym czasie kierowca może więc np. wypełnić kilka dokumentów w czasie postoju. Warto wtedy zatrzymać się na stacji partnerskiej Flotex. Nasze karty są honorowane na stacjach należących do pięciu dużych koncernów paliwowych. Dlatego przy długich podróżach łatwo można natrafić na nasz punkt partnerski ORLEN, BP, SHELL, AMIC i MOYA, gdzie kierowca może odpocząć, a także skorzystać z atrakcyjnych rabatów gwarantowanych przez nasze karty.
Zakazy ruchu samochodów ciężarowych i ich wpływ na logistykę pracy
Kolejną ważną kwestią są pewne ograniczenia w zakresie ruchu samochodów ciężarowych. Spora część kierowców nie jest w ogóle świadoma istnienia wspomnianych zakazów. Wynika to jednak z faktu, że takie regulacje dotyczą wyłącznie ciężarówek, czyli pojazdów lub zespołu pojazdów o masie całkowitej przekraczającej 12 ton.
W Polsce wspomniane zakazy możemy podzielić na dwie kategorie. Pierwszą z nich tworzą zakazy o charakterze całorocznym. W Polsce samochody ciężarowe nie mogą więc swobodnie poruszać się po drogach publicznych w dni, które są ustawowo wolne od pracy. Są więc to różnego rodzaju święta, takie jak:
- Nowy Rok (1 stycznia);
- Święto Pracy (1 maja);
- Święto Niepodległości (11 listopada).
W każdym takim dniu obowiązuje czasowy zakaz ruchu samochodów ciężarowych, który trwa od godziny 8:00 do godziny 22:00.
Oczywiście w przypadku niektórych świąt (np. Wielkanocy) data obowiązywania ograniczeń będzie zależeć od układu kalendarza.
Warto również wziąć pod uwagę fakt, że ograniczony zakaz ruchu ciężarówek obowiązuje także w dzień poprzedzający takie święto. Jeżeli więc np. Święto Pracy przypada na czwartek, ograniczenia będą obowiązywać już od środy. Wtedy mają one jednak węższy zakres. W dniu poprzedzającym święto drogi są zamknięte dla ciężarówek od godziny 18:00 do godziny 22:00.
Natomiast drugą kategorię tworzą tzw. zakazy wakacyjne. Wakacje są bowiem okresem, kiedy na niemal wszystkich drogach panuje wzmożony ruch. Dlatego przepisy zakładają, że od końca czerwca do końca sierpnia będą obowiązywać dodatkowe zakazy. W tym okresie ciężarówki nie mogą poruszać się po drogach publicznych:
- w piątki od godziny 18:00 do godziny 22:00;
- w soboty od 14:00 do 22:00;
- w niedziele od 8:00 do 22:00.
Czy od tych zasad obowiązują jakieś wyjątki? Oczywiście, że tak. Na pewno trzeba wspomnieć o tym, iż opisane wyżej regulacje nie obejmują wszystkich pojazdów ciężarowych. Z przepisów są wyłączone między innymi:
- cysterny realizujące zlecenia w zakresie dowozu paliwa;
- ciężarówki przeznaczone do transportu lekarstw lub artykułów medycznych;
- wszelkie transporty żywności lub artykułów o bardzo krótkim terminie ważności;
- pojazdy służb mundurowych i organizacji humanitarnych.
Kierowcy i ich pracodawcy muszą pamiętać o tym, że podobne przepisy obowiązują również w innych europejskich krajach. Niestety, wszystkie państwa mogą ustalać własne regulacje w tym zakresie. Dlatego przed każdym wyjazdem zagranicznym należy sprawdzić, jakie ograniczenia obowiązują w kraju docelowym.
Co grozi kierowcom i ich pracodawcom za naruszenie przepisów?
Co jasne, istnienie określonych regulacji oznacza, że za ich złamanie są przewidziane kary. Jeżeli chodzi o przepisy dla kierowców zawodowych, panuje tutaj duże zróżnicowanie. Czasami złamanie zakazu zostanie uznane za stosunkowo niewielkie wykroczenie, które zakończy się mandatem. Jeśli jednak naruszenia staną się cykliczne i będą dotyczyć najważniejszych przepisów, kary grzywny mogą być naprawdę wysokie.
O czym więc warto pamiętać? Oto kilka najważniejszych informacji:
- W wielu przypadkach organ kontrolny może nałożyć kilka kar za jedno przewinienie. Przykładem będzie sytuacja, w której kierowca otrzymuje mandat, a na jego pracodawcę zostaje nałożona dodatkowa kara finansowa.
- Kara grzywny może zostać nałożona nie tylko przez policję. Jeżeli np. samochód nie będzie mieć ważnego ubezpieczenia OC, kara zostanie nałożona przez Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny. Natomiast przy regularnym przekraczaniu dopuszczalnego czasu pracy kierowca i jego pracodawca mogą zostać ukarani przez Inspektorat Transportu Drogowego.
- Średnia wysokość grzywny za drobne wykroczenia nie powinna przekroczyć kilkuset złotych. Jeżeli jednak takie przewinienia będą się zdarzać regularnie, kary mogą wynieść kilka, kilkanaście lub nawet kilkadziesiąt tysięcy złotych.
Przy okazji warto odpowiedzieć na jeszcze jedno ważne pytanie. Czy kierowca zawodowy może stracić swoje uprawnienia za naruszenie przepisów? Tak, ale z reguły wspomniana sankcja obejmuje tylko te najcięższe przewinienia, które zostały popełnione w sposób świadomy. Przykładem może być: fałszowanie wskazań tachografu, posługiwanie się nieprawdziwymi dokumentami lub wyjątkowo ciężkie naruszenie przepisów ruchu drogowego.
Podsumowanie
Wszyscy kierowcy oraz przewoźnicy powinny znać aktualne przepisy, które regulują zarówno pracę kierowców, jak i ewentualne zakazy dotyczące ruchu pojazdów ciężarowych. W przeciwnym wypadku narażają się na wysokie kary grzywny. Dlatego warto mieć w pamięci słynną rzymską sentencję, która głosi, że nieznajomość prawa szkodzi. My zachęcamy więc do tego, aby regularnie odświeżać swoją wiedzę dotyczącą aktualnych przepisów.